| Ali Abbas Çýnar Farabi Felsefesinin Ahmed Yesevi'nin Kültür Kimliðine Etkisi Ahmed Yesevinin onikinci asýrda, günümüzde Güney Kazakistanýn Çimkent iline baðlý Türkistan (Yesi) ilçesinde temellerini attýðý ve hikmet olarak nitelendirilen þiirleri vasýtasýyla da dile getirdiði tasavvufi görüþler veya Türk halk sufiliðine ait deðerler sistemi kýsa sürede bütün Orta Asya, Hindistan, Kafkasyaya Bektaþilik aracýlýðý ile de Anadolu, Balkanlar ve Mýsýr olmak üzere geniþ bir alana yayýlmýþ, temel bulmuþtur. Yesevinin görüþlerinin oluþmasý, olgunlaþmasý ve kýsa bir zamanda, geniþ bir alana yayýlmasýnýn hikmetleri olmalýdýr. Bize göre; bunlardan birincisi içine doðduðu insan kütlesi, onlarýn kültürel yapýlarý; ikincisi aldýðý eðitim ve yetiþtiði ortam; üçüncüsü ise yaþadýðý dönemin sosyal ve siyasal yapýsý, Yesevinin dünya görüþünü belirleyen ana unsurlardýr. Ahmed Yesevi, Orta Asya Türklüðünün merkez yerleþme alanlarýndan olan Sayramda (Ýsficabda) doðmuþ, Buharada yetiþmiþ, Türkistanda (Yeside) vefat etmiþtir. En eski tarihlerden beri, bu yerleþim birimlerinin yer aldýðý bölge, nüfus itibarýyla, Türklerin yoðun olarak yaþadýðý mekan ve kültür kaynaðýdýr. Bir baþka deðiþle Türkler, bu bölgelerde tarihe ve çaða damgalarýný vurmuþlardýr. Türkistanýn da içinde yer aldýðý bu havza; sadece hayvancýlýða deðil, tarýma da uygundur. Yesevinin þiirlerinde sýk sýk deðindiði ve hocasý olarak kabul ettiði Aslan Baba veya Arslan Babýn türbesinin de bulunduðu Otrar (Farab) þehrinde 8. yüzyýla ait büyük sulama kanallarý vardýr. Bu yýllara ait seramik sanatýnýn yüzlerce örneðine rastlanýr. Sulu tarým ve ticaretin varlýðý bölgedeki kentleþme, kültür ve eðitimin büyüklüðünü de verir. | |
|
